Τόπος μυθικός,
σύμβολο ελευθερίας.
Παντού ίχνη από σφαίρες.
Εδώ βασιλεύει η ρακί, βασιλεύει η εν-τοπιότητα.
Βρέχει αστέρια – δάκρυα του Δία κάθε βράδυ,
στ’ αψηλό βουνό πάνω απ' τη γη των θνητών…
Γύρω γύρω τα ρεθεμνιώτικα χωριά και στη μέση... ο Ψηλορείτης. Μια άγονη ορεινή αγκαλιά. Ένα καταφύγιο. Κάποτε των επαναστατών, σήμερα των βοσκών. Το ψηλότερο βουνό της Κρήτης, ένα από τα σημαντικότερα θησαυροφυλάκια ιστοριών της Ελλάδας, αγκαλιά στα 2500 μέτρα υψόμετρο. Περικλείεται προστατευτικά από τις 5 κορφές του, οι οποίες και ορίζουν το κλίμα του. Τουρίστες χιλιάδες από δίπλα. Να δουν το φημισμένο Ιδαίο Άντρον, τα ακόμα πιο φημισμένα Ανώγεια.
Λίγοι όμως γνωρίζουν ακόμη την παράδοση των περήφανων και φιλόξενων κατοίκων της Ρίζας του θρυλικού βουνού που την ανεβαίνουν κάθε χρόνο, τη Στράτα του Ψηλορείτη.
Ώρα 2:00 πμ.: αναχώρηση από τα Χανιά.
Έπειτα, στάση στο κέντρο του Ρεθύμνου για προμήθειες. Φιδογυριστό ανέβασμα (σχεδόν) μέχρι τ’ Ανώγεια, επιτόπια στροφή για το χωριό Λιβάδια (Ρεθύμνου) και από εκεί, προσπερνώντας πολλά νεόκτιστα μιτάτα, το σημείο εκκίνησης για τη στράτα. Έχουμε διανύσει συνολικά πάνω από 100 χιλιόμετρα, και παράλληλα με εμάς ανεβαίνουν καμιά ακόμη 20αριά αγροτικά, μαρσάροντας πάνω στις στροφές κι επιδεικνύοντας μας πόσο καλά γνωρίζουν την περιοχή. Η ώρα είναι 5 το πρωί, όσοι έχουν πάρει την απόφασή τους, δηλαδή ν’ φτάσουν μέχρι την ψηλότερη κορυφή της Κρήτης, είναι ήδη εκεί και ανεβαίνουν. Δεξιά και αριστερά της «στράτας» ορθώνονται πανύψηλα επιβλητικά βράχια από τα οποία τους βλέπουμε να φωτίζουν με τους φακούς τους, αφού ίσα που βλέπουν τη συνέχεια του μονοπατιού στο σκοτάδι. Παρκάρουμε από τους τελευταίους και ψάχνουμε να βρούμε την είσοδο της περίφημης Στράτας του Ψηλορείτη.
Μαζί μας, χίπστερ και βοσκοί, νέοι και γέροι, άνθρωποι αθλητικοί και μη, συνωστίζονται στο καταφύγιο στο «Λάκκο του Μυγερού» (1.700 μέτρα υψόμετρο). Οι περισσότεροι είμαστε άυπνοι, μερικοί ντόπιοι τρεκλίζουν από το γλέντι της προηγούμενης νύχτας, κάποιοι κάνουν πλάκα για την «εμπειρία» της στράτας – δίχως να ξέρουν τι τους περιμένει, ορισμένοι το έχουν τάμα ν’ ανεβαίνουν κάθε χρόνο για τη λειτουργία στον Τίμιο Σταυρό, άλλοι απλά για να κοινωνήσουν.
Και ξεκιναμε…
Ο δρόμος ανηφορικός και σε μερικά σημεία στενός και το γεγονός ότι περιμένει ο ένας πίσω από τον άλλον για να τον ανέβει ίσως τον κάνει κομματάκι πιο δύσκολο. Απογοητευόμαστε με την αποκλειστικά ανηφορική διαδρομή σχετικά νωρίς, αλλά η θέα της Ανατολής καθώς σκαρφαλώνουμε μας αποζημιώνει. Η συνέχεια της στράτας στους χωματόδρομους του εντυπωσιακού Ψηλορείτη μας προσφέρει μοναδική μυστηριακή αίσθηση. Χαράδρες και γκρεμοί από ψηλά, αλλόκοτα βράχια δίπλα μας, άγονες πλαγιές και φαράγγια στα χαμηλά. Εν τω μεταξύ οι ντόπιοι μας εμψυχώνουν παραπληροφορώντας μας, «μετά από εδώ φτάνουμε» ο ένας, «σε λίγο έχει ισιάδα» πιο κει ο άλλος, «τα λέμε απάνω» ο καμικάζι-παπάς.
Συνειδητοποιούμε ότι δεν είναι εύκολη διαδρομή, θα χρειαστούμε υπομονή και καλή διάθεση για να αντιμετωπίσουμε το όχι ιδιαίτερα φιλικό για εμάς χωμάτινο μονοπάτι, ζέστη και αρκετά ανεβοκατεβάσματα. Αποφασίζουμε να αφιερώσουμε περισσότερες ώρες σε κάποιους από τους ενδιάμεσους σταθμούς της στράτας για να απολαύσουμε τη θέα, ενώ οι πιο πολλοί συνοδοιπόροι «τρέχουν» τα χιλιόμετρα. Μερικές πέτρες για να ξαποστάσουμε και λίγες ευκαιρίες για σκιά, ανάλογα με τη θέση του ήλιου, γνωρίζουμε μια εντελώς διαφορετική Κρήτη, αυτή που κρύβει ο Ψηλορείτης της, με τις γυμνές άγονες και απότομες κορφές του.
Το μυθικό βουνό που λέγεται ότι ανάθρεψε τον Δία, χωρίζει το άγριο Λιβυκό από τις κρητικές παραλίες και κάπως έτσι νιώθουμε ότι είμαστε στα σύννεφα παρέα με τον πατέρα των Θεών – είτε καθώς ανεβαίνουμε στα πετρώδη υψώματα κατά την αρχή της στράτας, είτε περνώντας πάνω από τις βατσινιές και τους θάμνους για να φτάσουμε στην πρώτη, τη δεύτερη και την τρίτη κατά σειρά κορυφή.
Τα 2-3 τελευταία χιλιόμετρα της στράτας μας φαίνονται ελάχιστα πιο βατά, αλλά ακολουθώντας το χείλος του γκρεμού, τα προχωράμε με προσοχή, κουτρουβαλώντας το μονοπάτι για να ξαποστάσουμε κάπου πιο πάνω. Προς το τέλος της στράτας, ευχαριστιόμαστε απλά και μόνο που αχνοφαίνεται η ανηφοριά που οδηγεί στο εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού. Απάνω στον Ψηλορείτη πια, βλέπουμε τις εποχές να αλλάζουν σε ένα ανοιγόκλεισμα των ματιών μας. Την ομίχλη να κατακάθεται από κάτω μας λες και ήρθε το φθινόπωρο, τα χωράφια της Μεσαράς να χρυσίζουν ξερά στον καλοκαιριάτικο ήλιο από την άλλη μπάντα, τα αγέρωχα γεράκια να πέφτουν και να χάνονται μέσα στις φωλιές τους, τα σύννεφα να σκεπάζουν τα πάντα, τον ορίζοντα ολάκερο.
Πιάνουμε επιτέλους κορυφή. Μα τον Δία! Αδύνατον να πιστέψουμε στα μάτια μας, αδύνατον να δεχτούμε πως είναι φυσική η θέα που αντικρύζουμε. Ψαχνόμαστε – όπως όλοι όσοι τα κατάφεραν, να δούμε από πού μπορούμε να τη θαυμάσουμε καλύτερα. Σηκώνουμε μάτια και μπαίνουμε στους ορίζοντες που σχηματίζονται. Εδώ, δεν παγώνουμε μόνο απ' το θέαμα. Οι μύες μας χαλαρώνουν, ο ενθουσιασμός δίνει θέση στην κούραση και την ψύχρα. Ξαπλώνουμε κατάχαμα (όπως οι περισσότεροι) και κλείνουμε τα μάτια. Μόνο τον αέρα ακούμε. Να φυσάει κάπως περισσότερο εδώ πάνω. Να ρίχνει τη θερμοκρασία 11 η ώρα το πρωί κατακαλόκαιρο στους 10 βαθμούς. Τυχαία θα τον έλεγαν Ψηλορείτη; Σε υψόμετρο 2500 μέτρα, δηλαδή λίγο πιο κάτω από τον ουρανό. Απέραντη θέα μέχρι την Παλαιόχωρα, τοπίο Φαρ Ουέστ με ολόγυμνα βράχια και αρπακτικά πουλιά (η περιοχή είναι ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000), «ο ορεινός όγκος του Ψηλορείτη είναι η πολιτισμική μας κληρονομιά…», ακούμε να λέει ο παπάς από πίσω μας μετά το τέλος της λειτουργίας.
Στο επίνειό του Ψηλορείτη, επιδιδόμαστε στο αγνάντι και καθόμαστε λίγο ακόμη στο πέτρινο μιτάτο/εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού. Μετά τις απαραίτητες ανάσες και μάσες, αναμνηστικές φωτογραφίες αγκαλιά με την ελληνική σημαία που βρήκαμε κάτω από την καμπάνα και την ταμπέλα με το υψόμετρο της κορυφής (2456 μέτρα).
Στο τέλος, όλοι μπλέκονται σε μια ωραία παρέα και άλλοι μεθυσμένοι από τη ρακή, άλλοι από την εμπειρία, ξεκινάμε μαζί για το κατέβασμα. Σαν υπνωτισμένοι και χωρίς να διαμαρτυρόμαστε για την κούραση…
Η φύση αλλάζει τα μεγέθη. Χάνει ο άνθρωπος λίγο αυτό το εγωκεντρικό σημείο αναφοράς του, όταν αντικρύζει βουνά που δημιουργήθηκαν χιλιάδες χρόνια πριν. Στη φύση υπάρχουν πολλά είδη κύκλων ζωής, που στα δικά μας μάτια φαντάζουν άπειροι. Και μόνο στη σκέψη, ψυχικό άδειασμα. Σωπαίνουμε.
Στράτα του Ψηλορείτη
Η ανάβαση με τα πόδια ξεκινά από το «λάκκο του Λυγερού»(όπου βρίσκεται και το ομώνυμο καταφύγιο του Δήμου Κουλούκωνα, σε υψόμετρο 1.670 μέτρων) από διαμορφωμένο ανηφορικό και φιδωτόμονοπάτι, το οποίο ενώνεται με το Ευρωπαϊκό Μονοπάτι Ε4 και οδηγεί στην κορυφή Τίμιος Σταυρός σε υψόμετρο 2.456 μέτρων, με πανοραμική θέα 360° σε όλο το νησί. Εκεί, υπάρχει το ομώνυμο εκκλησάκι, χτισμένο με απλές πέτρες του βουνού, χωρίς κάποιο συνδετικό υλικό και με την ίδια ακριβώς τεχνική που οι βοσκοί της Κρήτης κατασκευάζουν εδώ και αιώνες τα πέτρινα μιτάτα τους. Η διαδρομή μήκους 6 περίπου χιλιομέτρων διαρκεί 2-3 ώρες, είναι αρκετά βατή, αλλά υπάρχουν αρκετά σημεία της που είναι γλιστερά. Τα ορειβατικά παπούτσια ενδείκνυνται.
tips
Αν δεν θέλεις να ταλαιπωρήσεις τον εαυτό σου, περίπου 1 χλμ. μετά το καταφύγιο θα βρεις την πρώτη κορυφή – αν φτάσεις εκεί πριν την ώρα της Ανατολής, απόλαυσε το θέαμα και πάρε τον δρόμο της επιστροφής.
Υπάρχει δυνατότητα να διανυκτερεύσεις στο πέτρινο μιτάτο και να γευτείς από εκεί την Ανατολή.
Πριν ανέβεις, πηγαίνε τουαλέτα, γιατί στον δρόμο δεν θα βρες εύκολα σποτ για την ανάγκη σου.
Ξάσας(=έννοια σας)!
ΥΓ.: Υπό κανονικές συνθήκες στη συνέχεια ακολουθεί μουσικοχορευτική εκδήλωση στο καταφύγιο «Λάκκο του Μυγερού» κατά τη διάρκεια της οποίας ετοιμάζεται μπροστά στους επισκέπτες αντικριστό (οφτό κρέας), Λιβαδιώτικο πιλάφι, ενώ παράλληλα οι βοσκοί του Ψηλορείτη τυροκομούν μυζήθρα με παραδοσιακό τρόπο. Εμείς δυστυχώς πέσαμε σε περίοδο πένθους για την κοινότητα..
gallery:
Χανιά-Ψηλορείτης (Λιβαδιώτικο Αόρι): 120 χλμ. οδήγηση, ανάβαση/κατάβαση 5-6 ώρες
